.png)
Việc trẻ nhỏ mắc bệnh thường xuyên trong thời gian đầu đi học là một trong những mối bận tâm lớn của nhiều phụ huynh. Có không ít người thắc mắc vì sao một đứa trẻ khỏe mạnh bỗng trở nên dễ ốm khi bắt đầu đến trường. Dưới góc độ giáo dục và y tế, đây là hiện tượng phổ biến và là một phần của quá trình phát triển tự nhiên ở trẻ nhỏ.
“Việc trẻ dễ mắc bệnh trong thời gian đầu đi học là một phần tất yếu của quá trình phát triển và thích nghi. Khi hiểu rõ các nguyên nhân và biện pháp phòng ngừa, phụ huynh và nhà trường có thể cùng hợp tác để giúp trẻ vượt qua giai đoạn khó khăn này một cách nhẹ nhàng nhất. Trẻ cần thời gian để phát triển hệ miễn dịch và tạo dựng thói quen vệ sinh cá nhân, và sự kiên nhẫn, đồng hành từ phụ huynh và giáo viên sẽ là nền tảng quan trọng cho sức khỏe lâu dài của trẻ” - theo thầy Hải Lê, Giám Đốc Học Vụ trường mầm non Phần Lan HEI Schools Saigon Central.
1. Nguyên nhân khiến trẻ dễ mắc bệnh khi bắt đầu đi học
1.1. Thay đổi môi trường và tiếp xúc với vi khuẩn mới
Khi trẻ ở nhà, môi trường và vi khuẩn xung quanh phần lớn là quen thuộc và ít đa dạng. Việc bắt đầu đi học đồng nghĩa với việc trẻ tiếp xúc với một môi trường mới, nhiều nguồn vi khuẩn và virus khác nhau từ bạn bè và môi trường học đường. Điều này là bình thường, và hệ miễn dịch của trẻ cần thời gian để làm quen và phát triển.
Theo nghiên cứu của Đại học Harvard (2023): The Impact of Classroom Microbial Exposure on Early Childhood Immune System Development, môi trường lớp học được xem là một không gian tiếp xúc với nhiều loại vi khuẩn khác nhau. Đặc biệt, trẻ nhỏ từ 2-6 tuổi thường chưa có khả năng tự bảo vệ đầy đủ trước những tác nhân gây bệnh, điều này khiến hệ miễn dịch của trẻ phải “học” cách phản ứng và đối phó. Ngoài ra, sự thay đổi về nhiệt độ và không gian trong lớp học, từ máy lạnh đến quạt hay việc di chuyển giữa trong nhà và ngoài trời, cũng có thể gây ra một số phản ứng cơ thể như cảm lạnh hoặc viêm họng.
1.2. Hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện
Trong giai đoạn từ 2-6 tuổi, hệ miễn dịch của trẻ đang ở giai đoạn hoàn thiện và cần thời gian để có thể phản ứng linh hoạt với các tác nhân gây bệnh từ bên ngoài. Các tế bào miễn dịch ở trẻ nhỏ chưa phát triển toàn diện, khiến trẻ dễ mắc bệnh hơn người lớn khi gặp phải các vi khuẩn và virus.
Một nghiên cứu tại Đại học Y Dược TP.HCM (2021): Immune System Maturation in Vietnamese Children: Implications of Early Childhood Exposure to Community Environments đã chỉ ra rằng hệ miễn dịch ở trẻ nhỏ vẫn còn yếu trong những năm đầu đời, đặc biệt là khi trẻ chưa từng tiếp xúc với môi trường đông người. Đó cũng là lý do khiến trẻ dễ bị cảm cúm, sốt, hoặc nhiễm trùng đường hô hấp trong giai đoạn này. Hệ miễn dịch của trẻ ở độ tuổi này còn đang trong giai đoạn học cách nhận biết và đối phó với những tác nhân lạ, và điều này khiến trẻ dễ bị nhiễm bệnh trong thời gian đầu đi học.
1.3. Thiếu kỹ năng vệ sinh cá nhân
Kỹ năng vệ sinh cá nhân, như rửa tay thường xuyên và che miệng khi ho hoặc hắt hơi, là một trong những biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất. Tuy nhiên, trẻ ở độ tuổi mầm non chưa có ý thức đầy đủ về tầm quan trọng của việc vệ sinh cá nhân, và việc này thường đòi hỏi sự hướng dẫn từ người lớn.
Viện Sức khỏe và Phúc lợi Phần Lan (THL) trong báo cáo Early Hygiene Education and its Impact on Disease Prevention in Finnish Preschools cho biết trẻ em ở độ tuổi từ 2-6 khi được dạy kỹ năng vệ sinh cá nhân sẽ giảm nguy cơ mắc bệnh lên đến 40%. Điều này cho thấy vai trò của nhà trường và phụ huynh trong việc rèn luyện thói quen này ngay từ nhỏ. Bên cạnh đó, nhiều trẻ còn chưa có thói quen rửa tay trước khi ăn hoặc sau khi đi vệ sinh, điều này làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn qua đường tiêu hóa.
1.4. Yếu tố tâm lý và căng thẳng
Căng thẳng và thay đổi trong tâm lý khi trẻ bắt đầu đến trường có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tổng quát của trẻ. Một số trẻ cảm thấy lo lắng khi lần đầu phải xa bố mẹ, gặp gỡ nhiều bạn bè và người lớn mới. Những căng thẳng này có thể làm suy yếu hệ miễn dịch của trẻ, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như cảm cúm hoặc viêm nhiễm đường hô hấp.
Trường Đại học Cambridge: Controlled Environmental Exposure and Immune Strengthening in Early Childhood tại Anh cho thấy rằng, tình trạng căng thẳng ở trẻ có thể gây ra một loạt phản ứng sinh lý, từ giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng đến giảm hoạt động của hệ miễn dịch. Vì thế, việc tạo một môi trường học tập thoải mái và an toàn là vô cùng quan trọng để giúp trẻ vượt qua sự lo lắng trong giai đoạn đầu đi học.
2. Những hiểu lầm phổ biến của phụ huynh về việc trẻ mắc bệnh khi đi học
2.1. “Chỉ cần giữ trẻ ở nhà là sẽ không ốm”
Một số phụ huynh cho rằng việc giữ trẻ ở nhà sẽ giúp con tránh khỏi bệnh tật. Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc quá bảo vệ trẻ khỏi môi trường bên ngoài có thể khiến hệ miễn dịch của trẻ phát triển chậm hơn. Hệ miễn dịch cần được “tập luyện” bằng cách đối mặt với các tác nhân gây bệnh để có thể phát triển kháng thể hiệu quả.
Theo các nghiên cứu y khoa, trẻ nhỏ khi được tiếp xúc với môi trường ngoài, với một mức độ kiểm soát hợp lý, sẽ phát triển hệ miễn dịch khỏe mạnh hơn trong dài hạn. Việc “miễn dịch thụ động” từ việc bảo vệ quá mức có thể làm cho trẻ khó thích nghi khi đối diện với các môi trường khác trong tương lai.
2.2. “Trẻ ốm là do trường học không đảm bảo vệ sinh”
Nhiều phụ huynh lo ngại về mức độ vệ sinh tại trường học và nghĩ rằng đây là lý do khiến trẻ dễ mắc bệnh. Tuy nhiên, các cơ sở mầm non uy tín đều tuân thủ các tiêu chuẩn vệ sinh nghiêm ngặt để bảo vệ sức khỏe cho trẻ. Mặc dù vậy, do môi trường học đường là nơi tập trung đông trẻ, khả năng lây nhiễm vẫn có thể xảy ra, đặc biệt khi trẻ chưa thành thạo kỹ năng vệ sinh cá nhân.
2.3. “Trẻ hay ốm là do gen hoặc sức khỏe yếu”
Không ít phụ huynh cho rằng trẻ thường xuyên mắc bệnh là do yếu tố di truyền hoặc sức đề kháng bẩm sinh kém. Tuy nhiên, việc mắc bệnh trong những năm đầu đi học không nhất thiết liên quan đến yếu tố di truyền, mà chủ yếu là do hệ miễn dịch của trẻ chưa trưởng thành và cần thời gian để làm quen với các tác nhân gây bệnh.
3. Các biện pháp giúp trẻ phòng ngừa bệnh trong thời gian đầu đi học
3.1. Xây dựng thói quen vệ sinh cá nhân
Việc rèn luyện thói quen vệ sinh cá nhân cho trẻ là vô cùng quan trọng. Cha mẹ có thể dạy trẻ rửa tay trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, và che miệng khi ho hoặc hắt hơi. Nhà trường cũng cần thường xuyên nhắc nhở và hỗ trợ trẻ thực hiện những thói quen này một cách tự giác.
Một nghiên cứu Personal Hygiene Practices and Respiratory Health Outcomes in Young Children từ Viện Nhi khoa Hoa Kỳ đã cho thấy rằng trẻ được học và thực hành các thói quen vệ sinh cá nhân sẽ giảm nguy cơ mắc bệnh đường hô hấp lên đến 30%. Ngoài ra, thói quen vệ sinh tốt còn giúp trẻ ý thức hơn về việc bảo vệ sức khỏe bản thân.
3.2. Tăng cường dinh dưỡng và nghỉ ngơi hợp lý cho trẻ
Chế độ dinh dưỡng và giấc ngủ ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của trẻ. Phụ huynh cần đảm bảo cung cấp đầy đủ dưỡng chất và thời gian nghỉ ngơi hợp lý để cơ thể trẻ có sức đề kháng tốt hơn. Một số loại thực phẩm giàu vitamin C, vitamin D, và các khoáng chất khác sẽ hỗ trợ hệ miễn dịch hiệu quả hơn.
Bộ Y tế Phần Lan khuyến nghị rằng trẻ nhỏ nên được bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng từ trái cây, rau xanh, và các nguồn protein từ động vật và thực vật để tăng cường khả năng phòng bệnh tự nhiên. Đặc biệt, vitamin D có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ hệ miễn dịch, và phụ huynh nên xem xét bổ sung hợp lý loại vitamin này cho trẻ.
3.3. Tạo tâm lý thoải mái cho trẻ khi đến trường
Khi trẻ có tâm lý thoải mái và không bị căng thẳng khi đi học, khả năng mắc bệnh của trẻ sẽ giảm xuống. Phụ huynh nên trò chuyện, động viên và giúp trẻ cảm thấy an toàn khi đến trường. Ngoài ra, việc tạo mối quan hệ tốt giữa phụ huynh và nhà trường cũng là yếu tố quan trọng, giúp cả hai bên hiểu nhau hơn và hỗ trợ trẻ hiệu quả hơn.
Lưu ý: Nội dung trích dẫn từ website của HEI Schools Saigon Central được bảo vệ bởi luật sở hữu trí tuệ. Việc sử dụng các trích dẫn từ bài viết gốc yêu cầu tuân thủ quy định về bản quyền và phải có sự đồng ý bằng văn bản của HEI Schools Saigon Central. Các trích dẫn chỉ được sử dụng cho mục đích phi thương mại và không được sửa đổi nội dung để đảm bảo tính chính xác và trung thực của thông tin. Việc sử dụng hoặc phát tán nội dung mà không được phép có thể vi phạm quyền sở hữu trí tuệ và có thể bị xử lý theo quy định của pháp luật.
Comments