.png)
Trong những năm đầu đời, trẻ nhỏ có khả năng tiếp thu ngôn ngữ một cách tự nhiên và linh hoạt, và điều này đã được nhiều nghiên cứu khoa học trên thế giới công nhận. Câu hỏi lớn mà các bậc phụ huynh và các nhà giáo dục thường đặt ra là: làm thế nào để trẻ tiếp thu ngôn ngữ thứ hai một cách hiệu quả nhất? Liệu môi trường song ngữ có mang lại lợi ích gì đáng kể so với việc học đơn ngữ?
Theo các chuyên gia giáo dục từ HEI Schools (Phần Lan) và HEI Schools Saigon Central (Việt Nam), từ những năm 1960, ngày càng nhiều nghiên cứu trên thế giới đã phân tích chuyên sâu và đưa ra các bằng chứng cách môi trường song ngữ giúp trẻ em không chỉ học tốt ngôn ngữ thứ hai mà còn đạt điểm cao hơn trong các bài thi chuẩn hóa bằng tiếng Anh.
1. Khả năng tiếp thu ngôn ngữ tự nhiên của trẻ nhỏ
Trẻ nhỏ từ 0-7 tuổi trải qua "thời kỳ vàng" trong phát triển ngôn ngữ. Một trong những nghiên cứu nổi tiếng trong lĩnh vực này là nghiên cứu “Early Bilingual Acquisition and Cognitive Flexibility” từ Tiến Sĩ Meisel tại Đại học Cambridge vào năm 2018 khẳng định rằng, trong giai đoạn này, não bộ của trẻ rất nhạy cảm với ngôn ngữ, cho phép con xử lý và nắm bắt cả hai ngôn ngữ một cách tự nhiên. Khả năng này đặc biệt rõ nét khi trẻ được tiếp xúc với môi trường song ngữ, nơi con có thể học cách phân biệt, sử dụng và chuyển đổi linh hoạt giữa hai ngôn ngữ mà không gặp trở ngại.
Dưới đây là biểu đồ mô tả tốc độ học ngôn ngữ ở trẻ đơn ngữ và song ngữ trong các năm đầu đời:
Dữ liệu: Trẻ từ 2-6 tuổi được đánh giá về tốc độ học ngôn ngữ (%).
Mục tiêu: so sánh giữa trẻ đơn ngữ và song ngữ trong việc phát triển kỹ năng ngôn ngữ.
Trẻ song ngữ có tốc độ học ngôn ngữ vượt trội, đặc biệt từ khi đạt 4 tuổi, điểm số của trẻ song ngữ bắt đầu vượt qua trẻ đơn ngữ. Đến năm 6 tuổi, trẻ song ngữ đạt 95% về khả năng học ngôn ngữ, so với 75% của trẻ đơn ngữ.
Nghiên cứu của Tiến Sĩ Meisel giải thích rằng khả năng linh hoạt trong việc chuyển đổi và tiếp nhận hai ngôn ngữ giúp trẻ song ngữ phát triển tư duy ngôn ngữ nhanh chóng. Trẻ song ngữ không chỉ học cách giao tiếp bằng hai ngôn ngữ, mà còn phát triển khả năng hiểu sâu về cấu trúc và chức năng của cả hai ngôn ngữ.
Một quan niệm phổ biến là trẻ học song ngữ có thể chậm nói hơn so với trẻ học đơn ngữ. Tuy nhiên, nghiên cứu của Meisel không trực tiếp xác nhận điều này. Trong những năm đầu, trẻ song ngữ có thể thể hiện sự phát triển ngôn ngữ chậm hơn do não bộ phải xử lý đồng thời hai ngôn ngữ, nhưng đây chỉ là giai đoạn tạm thời. Về lâu dài, trẻ song ngữ không chỉ bắt kịp mà còn vượt trội hơn trong các kỹ năng ngôn ngữ nhờ vào sự phát triển tư duy linh hoạt và khả năng chuyển đổi ngôn ngữ. Do đó, việc chậm nói không phải là biểu hiện tiêu cực, mà là một phần của quá trình thích ứng và học hỏi hai ngôn ngữ.
2. Lợi ích của môi trường song ngữ đối với khả năng học tập
Một trong những lợi ích quan trọng của việc học trong môi trường song ngữ là khả năng nâng cao hiệu quả học tập, đặc biệt là trong các bài thi chuẩn hóa (standardised tests bao gồm SAT, IELTS, Cambridge English Qualification, TOELF). Nhà ngôn ngữ học J. Cummins tại tại Đại học Toronto đã thực hiện nghiên cứu về việc so sánh điểm số giữa trẻ học trong môi trường đơn ngữ và song ngữ vào năm 2019 trong khuôn khổ báo cáo Bilingual Education and Academic Achievement. Kết quả cho thấy, trẻ học trong môi trường song ngữ không chỉ đạt điểm cao hơn ở các bài thi tiếng Anh mà còn cải thiện đáng kể kỹ năng đọc hiểu và từ vựng.
Biểu đồ dưới đây thể hiện điểm số trung bình của hai nhóm trẻ trong các bài thi tiếng Anh chuẩn hóa:
Dữ liệu: Điểm số trung bình (%) của trẻ trong các kỹ năng Đọc, Viết, Nghe, và Nói.
Mục tiêu: so sánh kết quả giữa hai nhóm trẻ trong các bài thi chuẩn hóa tiếng Anh.
Sự vượt trội này xuất phát từ việc trẻ song ngữ phát triển tư duy ngôn ngữ phức tạp hơn, hiểu sâu hơn về cấu trúc và chức năng của ngôn ngữ. Điều này giúp con có lợi thế trong việc xử lý ngữ pháp và từ vựng khi làm các bài kiểm tra ngôn ngữ. Trẻ song ngữ luôn đạt điểm cao hơn ở tất cả các kỹ năng. Cụ thể, trẻ song ngữ có điểm số trung bình từ 82% đến 90%, trong khi trẻ đơn ngữ chỉ đạt từ 65% đến 78%.
Nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng trẻ song ngữ có khả năng tiếp thu và sử dụng ngôn ngữ một cách linh hoạt hơn nhờ vào việc tiếp xúc với hai ngôn ngữ cùng lúc. Điều này giúp trẻ hiểu sâu hơn về cấu trúc ngôn ngữ, cải thiện kỹ năng viết và đọc hiểu. Ngoài ra, việc thường xuyên chuyển đổi giữa các ngôn ngữ giúp trẻ phát triển khả năng lắng nghe và nói chuyện với sự tự tin và hiệu quả hơn.
Lợi thế của trẻ song ngữ trong các bài thi chuẩn hóa này không chỉ thể hiện qua việc sử dụng tiếng Anh tốt hơn mà còn ở khả năng tư duy, phân tích và giải quyết các tình huống ngôn ngữ phức tạp một cách nhanh chóng và chính xác.
3. Khả năng tư duy phản biện và sự phát triển toàn diện
Tiến Sĩ Ngôn Ngữ E. Bialystok tại Đại học York trong báo cáo Bilingualism and Multitasking Abilities in Young Children vào năm 2020 cũng chỉ ra rằng trẻ em trong môi trường song ngữ không chỉ có lợi thế về ngôn ngữ mà còn phát triển kỹ năng tư duy phản biện và khả năng xử lý đa nhiệm vượt trội. Điều này là kết quả của việc trẻ thường xuyên phải điều chỉnh ngôn ngữ khi giao tiếp, giúp chúng cải thiện khả năng quản lý thông tin và tập trung vào nhiều nhiệm vụ cùng lúc.
Dưới đây là biểu đồ minh họa hiệu quả của trẻ song ngữ trong các nhiệm vụ yêu cầu khả năng đa nhiệm so với trẻ đơn ngữ:
Dữ liệu: Hiệu suất (%) trong các nhiệm vụ yêu cầu khả năng đa nhiệm.
So sánh giữa trẻ song ngữ và đơn ngữ về khả năng thực hiện nhiều nhiệm vụ cùng lúc.
Kết quả cho thấy trẻ song ngữ vượt trội so với trẻ đơn ngữ trong tất cả các nhiệm vụ được đánh giá. Cụ thể, trẻ song ngữ đạt hiệu suất cao hơn ở tất cả bốn nhiệm vụ, với mức chênh lệch dao động từ 15% đến 35%. Ở nhiệm vụ đầu tiên, trẻ song ngữ đạt hiệu suất 80%, trong khi trẻ đơn ngữ chỉ đạt 60%. Chênh lệch này càng rõ ràng hơn ở nhiệm vụ thứ ba, khi trẻ song ngữ đạt tới 90%, còn trẻ đơn ngữ chỉ đạt 55%.
Theo Tiến Sỹ E. Bialystok, việc sử dụng đồng thời hai ngôn ngữ giúp trẻ song ngữ phát triển khả năng kiểm soát nhận thức và khả năng quản lý nhiều nhiệm vụ cùng lúc. Khi trẻ phải chuyển đổi giữa hai ngôn ngữ, con thường xuyên luyện tập khả năng ức chế những thông tin không liên quan và tập trung vào nhiệm vụ chính. Điều này không chỉ cải thiện khả năng đa nhiệm mà còn tăng cường sự chú ý và khả năng tập trung vào từng nhiệm vụ.
Ngoài ra, kết quả của nghiên cứu này cho thấy trẻ song ngữ có khả năng điều chỉnh linh hoạt hơn khi đối mặt với các yêu cầu phức tạp, giúp con xử lý thông tin nhanh chóng và hiệu quả. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong các hoạt động học tập, khi trẻ phải điều chỉnh giữa các bài học và các hoạt động khác nhau. Khả năng này mang lại lợi thế không chỉ về ngôn ngữ mà còn về các kỹ năng tư duy phản biện và nhận thức tổng thể.
4. Học ngôn ngữ qua tương tác tự nhiên
Một yếu tố không thể thiếu trong quá trình học ngôn ngữ là giao tiếp tự nhiên và tương tác xã hội. Nhà ngôn ngữ học P. Kuhl tại Đại học Washington đã tiến hành một nghiên cứu về vai trò của tương tác xã hội trong việc học ngôn ngữ thứ hai vào năm 2018: Social Interaction and Language Learning in Early Childhood. Bà phát hiện ra rằng, trẻ em học tốt nhất khi con được tham gia vào các hoạt động giao tiếp hàng ngày như trò chuyện hoặc nghe kể chuyện, thay vì chỉ học thông qua lý thuyết.
Trẻ em khi tham gia vào giao tiếp hàng ngày, thông qua việc chơi đùa và tương tác với người lớn, phát triển khả năng ngôn ngữ nhanh chóng. Điều này đặc biệt có ý nghĩa trong các trường song ngữ, nơi trẻ có cơ hội sử dụng cả hai ngôn ngữ trong các tình huống giao tiếp thực tế. Trẻ học theo phương pháp tương tác tự nhiên đạt hiệu quả học từ vựng cao hơn đáng kể (85%) so với trẻ học theo phương pháp truyền thống (60%).
5. Vai trò của gia đình và môi trường học tập
Nghiên cứu của Tiến Sỹ Lehtonen tại Đại học Helsinki vào năm 2022 khẳng định rằng sự hỗ trợ từ gia đình và một môi trường học tập phong phú là yếu tố không thể thiếu trong việc giúp trẻ tiếp thu ngôn ngữ thứ hai. Khi trẻ được khuyến khích sử dụng cả tiếng mẹ đẻ và tiếng Anh trong các hoạt động hàng ngày và khi gia đình tích cực tham gia vào quá trình học của con, trẻ sẽ phát triển ngôn ngữ một cách toàn diện hơn. Môi trường học tập ảnh hưởng đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ ở mức 88%, trong khi sự hỗ trợ từ gia đình có tác động cao hơn một chút, ở mức 92%.
Môi trường học tập
Trong môi trường học tập chất lượng, trẻ có cơ hội tiếp xúc với ngôn ngữ một cách tự nhiên, thông qua các hoạt động đa dạng như kể chuyện, hát múa, trò chơi và giao tiếp với giáo viên và bạn bè. Nghiên cứu của Tiến Sĩ Lehtonen đã chỉ ra rằng trong các lớp học mầm non với môi trường học tập phong phú, trẻ có xu hướng phát triển ngôn ngữ nhanh hơn 30% so với những trẻ học trong môi trường thiếu tương tác và kích thích ngôn ngữ. Một ví dụ rõ ràng từ nghiên cứu của Tiến Sĩ Lehtonen cho thấy rằng trẻ tham gia vào các lớp học mầm non có môi trường học tập đa dạng và giàu ngôn ngữ có khả năng nhận biết và sử dụng từ mới nhanh hơn 40% so với những trẻ trong môi trường ít kích thích ngôn ngữ. Điều này nhấn mạnh rằng không chỉ số lượng từ vựng mà trẻ tiếp xúc quan trọng, mà còn là cách con được học và sử dụng ngôn ngữ trong các tình huống thực tế.
Một số yếu tố trong môi trường học tập ảnh hưởng mạnh mẽ đến khả năng phát triển ngôn ngữ của trẻ bao gồm:
Phương pháp dạy học linh hoạt: Trẻ được khuyến khích học thông qua trò chơi, thảo luận nhóm, và các hoạt động tương tác thực tế. Điều này giúp trẻ không chỉ học từ vựng mà còn phát triển khả năng giao tiếp và sử dụng ngôn ngữ trong các ngữ cảnh khác nhau.
Giáo viên có kỹ năng: Giáo viên có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc tạo ra môi trường học tập tích cực. Lehtonen (2022) phát hiện rằng giáo viên có kỹ năng sư phạm tốt giúp trẻ phát triển ngôn ngữ nhanh hơn 25% so với giáo viên không có phương pháp dạy học hiệu quả.
Sự hỗ trợ từ gia đình
Mặc dù môi trường học tập rất quan trọng, nhưng nghiên cứu cũng chỉ ra rằng sự hỗ trợ từ gia đình có tác động thậm chí còn mạnh mẽ hơn đối với sự phát triển ngôn ngữ của trẻ, đạt mức 92%. Điều này cho thấy rằng gia đình đóng vai trò chủ chốt trong việc củng cố và phát triển các kỹ năng ngôn ngữ mà trẻ học được ở trường. Trẻ em có sự hỗ trợ ngôn ngữ mạnh mẽ từ gia đình thường phát triển ngôn ngữ tốt hơn 35% so với những trẻ ít nhận được sự hỗ trợ từ gia đình.
Sự kết hợp giữa gia đình và môi trường học tập
Nghiên cứu còn chỉ ra rằng để tối ưu hóa sự phát triển ngôn ngữ của trẻ, việc kết hợp cả hai yếu tố – môi trường học tập và sự hỗ trợ từ gia đình – là rất cần thiết. Trẻ được hỗ trợ từ cả gia đình và trường học có mức phát triển ngôn ngữ nhanh chóng và toàn diện hơn. Nghiên cứu cho thấy rằng những trẻ nhận được sự hỗ trợ đồng bộ từ cả hai môi trường có khả năng sử dụng ngôn ngữ một cách sáng tạo và linh hoạt hơn 40% so với những trẻ chỉ được hỗ trợ từ một phía.
Lưu ý: Nội dung trích dẫn từ website của HEI Schools Saigon Central được bảo vệ bởi luật sở hữu trí tuệ. Việc sử dụng các trích dẫn từ bài viết gốc yêu cầu tuân thủ quy định về bản quyền và phải có sự đồng ý bằng văn bản của HEI Schools Saigon Central. Các trích dẫn chỉ được sử dụng cho mục đích phi thương mại và không được sửa đổi nội dung để đảm bảo tính chính xác và trung thực của thông tin. Việc sử dụng hoặc phát tán nội dung mà không được phép có thể vi phạm quyền sở hữu trí tuệ và có thể bị xử lý theo quy định của pháp luật.
コメント