.png)
Trong nhiều dịp lễ hội tại Việt Nam, việc trẻ nhỏ được yêu cầu tham gia biểu diễn văn nghệ đã trở thành một hoạt động phổ biến. Tuy nhiên, liệu việc này có thực sự mang lại lợi ích giáo dục hay chỉ đơn thuần là một thú vui cho người lớn? Để hiểu rõ hơn, chúng ta cần xem xét mục tiêu học tập, cảm xúc của trẻ, các giá trị văn hóa và những bài học từ các hệ thống giáo dục khác như Phần Lan, Hàn Quốc, Mỹ và New Zealand.
Mục tiêu học tập: Lợi ích hay áp lực?
Ở một góc nhìn tích cực, các tiết mục văn nghệ có thể giúp trẻ phát triển một số kỹ năng như sự tự tin, khả năng làm việc nhóm, và khả năng biểu đạt. Ví dụ, trẻ có thể học cách trình bày ý tưởng trước đám đông hoặc hợp tác với bạn bè để hoàn thành một bài múa hoặc bài hát chung.
Theo nghiên cứu của Đại học Sư phạm Hà Nội (2023), trẻ em tham gia biểu diễn nghệ thuật thường cải thiện đáng kể trong việc quản lý cảm xúc, giao tiếp và tăng khả năng giải quyết vấn đề sáng tạo. Những kỹ năng này có vai trò quan trọng trong việc phát triển toàn diện của trẻ, đặc biệt trong giai đoạn mầm non.
Tuy nhiên, nếu hoạt động này không được tổ chức phù hợp, trẻ có thể cảm thấy áp lực thay vì hứng thú. Cụ thể, nhiều trẻ phải tập luyện quá mức hoặc tham gia các tiết mục không phù hợp với sở thích và khả năng cá nhân, dẫn đến sự lo lắng, căng thẳng, hoặc thậm chí sợ hãi.
Một khảo sát tại TP. Hồ Chí Minh (2022) trên hơn 300 trẻ từ 4-6 tuổi cho thấy 60% trẻ cảm thấy lo lắng và căng thẳng khi bị ép buộc tham gia các tiết mục văn nghệ. Những biểu hiện này bao gồm mất ngủ, không muốn đến trường, hoặc khóc khi phải tập luyện.
Quan điểm từ giáo dục Phần Lan: Tôn trọng cảm xúc và sự phát triển tự nhiên
Tại Phần Lan, trẻ em không bị ép buộc tham gia các hoạt động mà các em không thoải mái. Giáo dục Phần Lan đề cao sự tôn trọng cá nhân và quyền tự do lựa chọn của trẻ. Ví dụ, trong các lớp học nghệ thuật tại Phần Lan, trẻ được khuyến khích tự chọn vai trò của mình trong các hoạt động sáng tạo, từ việc làm nhạc cụ, hát, đến thiết kế trang phục. Điều này giúp trẻ cảm thấy được công nhận và thoải mái khi tham gia. Theo Bộ Giáo dục Phần Lan (2020), các hoạt động nghệ thuật trong trường học được thiết kế để khuyến khích sự sáng tạo tự nhiên, thay vì tạo áp lực phải thể hiện.
“Nghiên cứu của Tiến sĩ Pasi Sahlberg (2021), một chuyên gia hàng đầu về giáo dục Phần Lan, nhấn mạnh rằng trẻ em cần được trải nghiệm các hoạt động một cách tự nguyện để học tập đạt hiệu quả tối ưu. Việc áp dụng cách tiếp cận này tại Việt Nam có thể giúp trẻ phát triển một cách toàn diện hơn”. - cô Paula Hoppu, trưởng bộ phận sư phạm tại HEI Schools Saigon Central chia sẻ
Cảm xúc của trẻ: Những điều người lớn cần lắng nghe
Khi trẻ bị ép buộc tham gia biểu diễn, nhiều em cảm thấy lo lắng, mệt mỏi, hoặc thậm chí sợ hãi. Một nghiên cứu tại Mỹ (2021) đã chỉ ra rằng việc trẻ bị ép buộc tham gia các hoạt động ngoài ý muốn có thể dẫn đến sự giảm tự tin và lòng tự trọng. Bên cạnh đó, áp lực này có thể làm mất đi niềm vui học tập và khám phá của trẻ.
“Phụ huynh và giáo viên cần chú ý đến cảm xúc của trẻ trong suốt quá trình tham gia các hoạt động. Việc khuyến khích trẻ bày tỏ suy nghĩ và cảm xúc của mình là một phần quan trọng giúp trẻ phát triển kỹ năng tự nhận thức và giao tiếp.” - theo cô Huyền Nguyễn, trưởng bộ phận chương trình quốc tế tại HEI Schools Saigon Central.
Góc nhìn từ Hàn Quốc: Lễ hội có ý nghĩa học tập
Hàn Quốc, một quốc gia có nhiều điểm tương đồng với Việt Nam về văn hóa, đã dần thay đổi cách tổ chức các lễ hội trường học. Thay vì yêu cầu trẻ biểu diễn các tiết mục phức tạp, nhiều trường học tổ chức các hội chợ sáng tạo hoặc triển lãm nghệ thuật, nơi trẻ có thể tự do lựa chọn cách thể hiện khả năng, chẳng hạn như vẽ tranh hoặc làm đồ thủ công. Trong những năm gần đây, nhiều trường học tại Hàn Quốc đã chuyển hướng sang tổ chức các hoạt động nhóm hoặc triển lãm, nơi trẻ có thể tự do thể hiện bản thân mà không cảm thấy áp lực. Điều này cũng được ghi nhân qua các nghiên cứu của Đại học Yonsei (2022), các hoạt động mang tính sáng tạo tự nhiên không chỉ giúp trẻ giảm căng thẳng mà còn tăng khả năng học hỏi thông qua trải nghiệm thực tế.
Quan điểm từ chuyên gia: giá trị văn hóa và sự cân bằng
Không thể phủ nhận rằng các hoạt động văn nghệ trong lễ hội là một phần không thể thiếu trong văn hóa Việt Nam. Tuy nhiên, cần cân bằng giữa việc giữ gìn giá trị văn hóa và đảm bảo sự phát triển tự nhiên của trẻ. Thay vì biến các tiết mục thành "sân khấu của người lớn", chúng ta có thể tập trung vào việc tổ chức các hoạt động phù hợp hơn với lứa tuổi của trẻ. Ví dụ, các lễ hội có thể kết hợp các trò chơi dân gian, hoạt động thủ công, hoặc biểu diễn tự do, nơi trẻ được tham gia một cách tự nhiên và vui vẻ.
“Tổ chức các lễ hội văn hóa (Giáng Sinh, Tết Nguyên Đán, International Day, 20/11, Trung Thu, v.v) tại trường nên được thiết kế với mục tiêu chính là giáo dục giá trị truyền thống và tạo ra môi trường hòa nhập, thay vì chỉ nhấn mạnh đến yếu tố trình diễn. Sự đổi mới này không chỉ giúp trẻ giữ được sự hứng thú mà còn mang lại ý nghĩa giáo dục thực sự” - theo thầy Hải Lê, Giám Đốc Học Vụ trường mầm non Phần Lan HEI Schools Saigon Central (Việt Nam) chia sẻ.
Bài học từ New Zealand: Nuôi dưỡng sự sáng tạo qua lễ hội
New Zealand là một quốc gia nổi tiếng với phương pháp giáo dục tập trung vào việc nuôi dưỡng sự sáng tạo và tự do thể hiện cá nhân. Theo nghiên cứu từ Đại học Auckland (2023), các trường mầm non tại New Zealand thường tổ chức các lễ hội nhỏ với sự tham gia tự nguyện của trẻ. Thay vì các buổi biểu diễn cố định, trẻ được tham gia các hoạt động như kể chuyện, vẽ tranh tường, hoặc làm đồ thủ công, giúp trẻ cảm nhận được niềm vui và ý nghĩa của lễ hội.
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc trao quyền cho trẻ quyết định cách tham gia vào các hoạt động lễ hội không chỉ thúc đẩy sự sáng tạo mà còn xây dựng lòng tự tin và khả năng giải quyết vấn đề. Những bài học từ New Zealand cho thấy rằng lễ hội có thể là một cơ hội tuyệt vời để trẻ khám phá và phát triển toàn diện, nếu được tổ chức đúng cách.
Cần một cách tiếp cận mới
Việc trẻ tham gia biểu diễn văn nghệ trong các dịp lễ hội tại Việt Nam cần được nhìn nhận một cách toàn diện hơn. Trong khi hoạt động này có thể mang lại lợi ích nhất định, các nhà giáo dục và phụ huynh cần đảm bảo rằng trẻ không bị áp lực và luôn được tôn trọng cảm xúc cá nhân.
Học tập từ giáo dục Phần Lan, Hàn Quốc, Mỹ, New Zealand và các hệ thống giáo dục khác, chúng ta có thể tạo ra môi trường học tập nơi trẻ cảm thấy an toàn, hạnh phúc và tự do thể hiện. Hãy để trẻ được là chính mình, vì sự phát triển bền vững và hạnh phúc của thế hệ tương lai.
Comments