.png)
Ghi lại từ chia sẻ của thầy Hải Lê - Giám Đốc Học Vụ tại trường mầm non Phần Lan HEI Schools Saigon Central
Nhắc tới mầm non, ai mà không nghĩ tới mấy đứa nhỏ tung tăng chạy nhảy, cười giòn tan khi khám phá được điều gì đó mới lạ. Nhưng giờ đây, hình ảnh đó dường như đang bị thay thế bởi cảnh tượng mấy bé ngồi ngay ngắn, cắm cúi học chữ, làm toán, và tập nói mấy câu tiếng Anh kiểu “I am a banana”. Người lớn thì gật gù nghĩ rằng: “Con nít phải học sớm mới giỏi, mới thành công”. Nhưng thiệt tình, có ai dám đảm bảo ép con học sớm là thành công đâu? Để tui kể chuyện này cho nghe.
Ở mấy nơi nổi tiếng như West Point – Học viện Quân sự Hoa Kỳ – hay Thủy quân Lục chiến Hoa Kỳ (US Marines), họ đâu có quan tâm hồi nhỏ ứng viên học chữ sớm hay nói tiếng Anh giỏi không. Điều họ cần là những người biết nghĩ, biết làm, và biết cách xoay xở trong mọi tình huống. Vậy mà mấy vị tướng tài năng đó, hồi nhỏ toàn được chơi tự do, chạy nhảy ngoài sân, té rồi đứng dậy, chứ chẳng ai nhốt trong phòng học từ sớm cả.
Như Tướng James Mattis – cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ – là một ví dụ. Hồi nhỏ, ổng không bị ép học hành gì ráo. Ông thích đọc sách gì thì đọc, thích ra ngoài chơi thì chơi. Những ngày tháng tự do đó đã giúp ổng trở thành một lãnh đạo tài ba, dám nghĩ, dám làm, và đầy sáng tạo. Rồi tui tự hỏi: nếu hồi nhỏ ổng phải học đánh vần tiếng Anh hay ngồi học ngữ pháp từ sáng tới tối, liệu có được như vậy không?
Nhưng mà giờ thì khác, nhiều ba má sợ con mình “tụt hậu” nên vội vã cho con học tiếng Anh từ lúc chưa rành tiếng Việt. Người ta lo con không nói được “hello” đúng ngữ điệu thì lớn lên sẽ không cạnh tranh nổi. Nhưng có thiệt là phải học tiếng Anh từ sớm mới giỏi không? Trong thời đại trí tuệ nhân tạo (AI) này, tui thấy việc đó đâu còn cần thiết.
Giờ chỉ cần cầm cái điện thoại thông minh, mở Google Dịch hay ChatGPT lên, là bạn có thể nói chuyện bằng bất cứ ngôn ngữ nào. Máy dịch nhanh, chuẩn, mà còn phát âm nghe mượt hơn cả người bản xứ. Thiệt tình, công nghệ giờ đã làm hết mấy việc nặng nhọc đó rồi. Vậy thì, có nhất thiết phải ép con học tiếng Anh từ năm lên 3 không?
Thiệt ra, học tiếng Anh không sai, nhưng vấn đề là học sao cho đúng. Theo nghiên cứu từ Đại học Harvard, trẻ học tốt nhất khi tiếp xúc với ngôn ngữ một cách tự nhiên. Coi phim, hát hò, chơi trò chơi – mấy thứ này không chỉ vui mà còn giúp trẻ tiếp thu dễ dàng. Chứ bắt ngồi chép từ vựng hay luyện phát âm từng chữ, chẳng khác nào biến lớp học thành “trại huấn luyện mini”.
Điều quan trọng hơn là, trẻ cần nắm vững tiếng mẹ đẻ trước. Tiếng Việt không chỉ là ngôn ngữ, mà còn là nền tảng để trẻ phát triển tư duy và hiểu về văn hóa. Nếu chưa rành tiếng mẹ đẻ mà đã nhảy sang tiếng Anh, trẻ dễ rơi vào cảnh “nửa nạc nửa mỡ”, cái nào cũng không tới nơi tới chốn.
Tui nhớ có lần, một phụ huynh hỏi tui:
“Thầy ơi, con tui sắp vào lớp 1 rồi mà mới nói tiếng Anh được vài câu đơn giản, vậy có chậm quá không?”
Tui cười, trả lời:
“Chị ơi, mấy người giỏi tiếng Anh nhất giờ còn xài Google Dịch hằng ngày nữa là con chị. Chị để con chị chơi thêm vài năm đi. Cái cần học thì lớn lên con sẽ học được, còn tuổi thơ thì qua cái vèo là mất đó!”
Thiệt ra, trẻ con chỉ có vài năm ngắn ngủi để sống đúng nghĩa là con nít. Những kỹ năng như sáng tạo, tư duy phản biện, hay khả năng xoay sở không đến từ lớp học thêm, mà từ những lần trẻ được chơi đùa, mắc lỗi, và tự học cách sửa sai.
Nên thay vì ép con học chữ, làm toán hay luyện tiếng Anh từ bé, hãy để con được vui chơi, khám phá thế giới, và quan trọng nhất là được hạnh phúc. Vì sau này, khi con lớn lên, điều con nhớ mãi sẽ không phải là những buổi học mệt mỏi, mà là những kỷ niệm vui vẻ của một tuổi thơ trọn vẹn.
Nói vậy chứ cuộc đời cũng giống như trồng cây. Ép trái chín sớm chỉ làm quả nhạt nhẽo, chứ để tự nhiên thì ngọt lành hơn nhiều. Vậy nên, hãy để con lớn lên theo cách của con. Sau này, nhìn con hạnh phúc và thành công, bạn sẽ hiểu rằng việc chậm lại đôi chút, cho con sống đúng với tuổi thơ, là điều đáng giá nhất. Và điều đó, tui cam đoan, không có AI nào làm thay được đâu!
Comments