Dạy trẻ tính kiên định qua tinh thần Sisu của người Phần Lan

Gia đình là nơi đầu tiên trẻ học được cách đối diện với khó khăn.

Trẻ em luôn được ví như những mầm non tươi sáng, chứa đựng nhiều tiềm năng vô hạn. Để giúp các em phát triển toàn diện, ngoài kiến thức và kỹ năng, sự kiên định (resilience) cũng đóng vai trò quan trọng. Đây chính là năng lực mà các em cần có để đối mặt với khó khăn, thất bại và thách thức trong cuộc sống. 

“Tinh thần Sisu của người Phần Lan không chỉ là khái niệm về sự bền bỉ mà còn là cách sống đầy ý nghĩa, khi chúng ta luôn kiên cường và không ngừng tiến bước trước mọi thử thách. Bằng cách áp dụng Sisu vào việc dạy con trẻ, chúng ta có thể giúp các em không chỉ vượt qua những khó khăn trước mắt mà còn trang bị cho các em hành trang quý giá để tự tin bước vào cuộc sống”

Bài viết này từ cô Paula Hoppu - Trưởng Bộ Phận Sư Phạm tại trường mầm non Phần Lan HEI Schools Saigon Central sẽ giới thiệu đến quý phụ huynh một khái niệm rất đặc biệt của người Phần Lan: Sisu, và cách áp dụng triết lý này trong việc dạy con trẻ tính kiên định.

Sisu: Tinh Thần Bền Bỉ Của Người Phần Lan

Người Phần Lan có một từ đặc biệt để chỉ sự kiên định vượt qua nghịch cảnh, đó là “Sisu”. Đây không chỉ là một từ mà còn là một khái niệm văn hóa đã ăn sâu vào tâm trí người Phần Lan qua nhiều thế hệ. Sisu là khả năng kiên cường, bền bỉ, không ngừng nghỉ, ngay cả khi tình huống trở nên khó khăn nhất. Sisu không phải là phản ứng nhất thời trước áp lực, mà là một nguồn năng lượng bền bỉ từ bên trong, giúp con người vượt qua những thử thách dài hạn. Điều này rất quan trọng khi dạy trẻ em, vì các em cần hiểu rằng cuộc sống không phải lúc nào cũng dễ dàng, và sự kiên định sẽ giúp các em đi xa hơn.

Giúp Trẻ Phát Triển Sisu: Bắt Đầu Từ Gia Đình

Gia đình là nơi đầu tiên trẻ học được cách đối diện với khó khăn. Việc khuyến khích trẻ giải quyết vấn đề một cách độc lập và kiên trì là bước quan trọng để các em phát triển “tinh thần Sisu”. Một nghiên cứu được đăng trên tạp chí Child Development vào năm 2017 có tên Parenting styles and their effect on children's resilience đã chỉ ra rằng những đứa trẻ được nuôi dưỡng trong môi trường gia đình đầy yêu thương và ủng hộ, nhưng đồng thời cũng có những thách thức vừa phải, sẽ phát triển tốt hơn về tính kiên định và khả năng tự giải quyết vấn đề.

Khi trẻ gặp thất bại, đây chính là cơ hội để dạy con về Sisu.

Phụ huynh có thể bắt đầu bằng cách tạo cho trẻ những nhiệm vụ nhỏ và khuyến khích các em hoàn thành chúng, ngay cả khi chúng gặp phải những khó khăn. Ví dụ, khi con trẻ phải học cách tự buộc dây giày, thay vì làm thay con, cha mẹ hãy kiên nhẫn hướng dẫn, đồng thời tạo niềm tin cho con rằng con có thể tự làm được. Sự khuyến khích này không chỉ giúp trẻ phát triển tính tự lập mà còn xây dựng sự kiên định trong suy nghĩ và hành động của trẻ.

Sisu Và Lợi Ích Của Việc Dạy Trẻ Kiên Định Qua Thất Bại

Khi trẻ gặp thất bại, đây chính là cơ hội để dạy con về Sisu. Thay vì cảm thấy sợ hãi hoặc thất vọng, hãy dạy trẻ xem thất bại như một phần tự nhiên của cuộc sống và là cơ hội để học hỏi và trưởng thành. Theo nghiên cứu từ Đại học Harvard có tên Failure as a learning experience: How children benefit from facing challenges, trẻ em học được nhiều kỹ năng quý giá hơn thông qua việc đối mặt với khó khăn và thất bại thay vì được bảo vệ khỏi chúng (Harvard University, 2015). 

Việc dạy trẻ cách đối diện với thất bại không chỉ giúp các em phát triển tính kiên định mà còn giúp các em hiểu rằng việc thử thách và vượt qua những giới hạn của bản thân là một phần tất yếu trong quá trình học hỏi. Hãy khuyến khích trẻ đứng lên sau mỗi lần vấp ngã, đồng thời khen ngợi nỗ lực của con thay vì chỉ tập trung vào kết quả. Điều này giúp trẻ phát triển tư duy cầu tiến, một yếu tố rất quan trọng để duy trì Sisu trong suốt cuộc đời. 

Nghiên cứu từ Đại học Helsinki: Resilience and Grit in Early Childhood: The Role of Failure in Skill Development chỉ ra rằng trẻ em có lòng kiên định thường phát triển khả năng tự tin và kỹ năng giải quyết vấn đề tốt hơn. Việc dạy trẻ cách đối diện và vượt qua thất bại không chỉ giúp trẻ xây dựng ý chí mạnh mẽ mà còn chuẩn bị cho chúng một tâm hồn vững vàng để đương đầu với những thử thách trong cuộc sống trưởng thành.

Tính Kiên Định Thông Qua Hoạt Động Vận Động

Các hoạt động vận động cũng là cách tuyệt vời để dạy trẻ sự kiên định. Theo một nghiên cứu từ Tạp chí Quốc tế về Thể thao và Giáo dục (International Journal of Sport and Education) vào năm 2018, những trẻ tham gia vào các môn thể thao có xu hướng phát triển tốt hơn về tính kiên định và khả năng làm việc nhóm. Các hoạt động thể chất đòi hỏi trẻ phải vượt qua mệt mỏi, duy trì sự kiên nhẫn và không bỏ cuộc khi gặp khó khăn.

Phụ huynh có thể giúp con tham gia các hoạt động như chạy bộ, leo núi, hoặc thậm chí là các trò chơi vận động nhỏ trong gia đình. Những hoạt động này không chỉ giúp trẻ rèn luyện thể lực mà còn giúp trẻ học cách đối diện với thử thách và không ngừng cố gắng để đạt được mục tiêu.

Trẻ tại HEI Schools Saigon Central gần như tự làm mọi thứ từ xách cặp, buộc dây giày, chọn chỗ ngủ, v.v...

Ở Phần Lan, vận động và chơi thể thao là một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của trẻ nhỏ, đặc biệt khi các em tham gia cùng gia đình. Các gia đình Phần Lan thường dành thời gian cuối tuần để cùng nhau dạo bộ trong rừng, trượt tuyết vào mùa đông hay đạp xe vào mùa hè. Bên cạnh việc tăng cường sức khỏe thể chất, những hoạt động này còn giúp trẻ xây dựng tình yêu thiên nhiên và cảm giác an toàn trong gia đình. Theo nghiên cứu của Đại học Turku, trẻ em Phần Lan có thói quen vận động thường xuyên sẽ phát triển khả năng tự tin và biết cách điều chỉnh cảm xúc tốt hơn. Việc cùng ba mẹ tham gia các hoạt động ngoài trời không chỉ giúp trẻ khỏe mạnh mà còn gắn kết tình cảm gia đình, tạo nên những kỷ niệm tuổi thơ đáng nhớ và đầy ý nghĩa.

Sisu: Một Hành Trình Lâu Dài

Dạy trẻ kiên định là một hành trình dài, không phải chỉ ngày một ngày hai là có thể thành công. Như triết lý của Sisu, sự bền bỉ là yếu tố quan trọng trong hành trình này. Trẻ cần thời gian để hiểu và học hỏi từ những thử thách mà chúng gặp phải. Trong hành trình ấy, cha mẹ đóng vai trò là người bạn đồng hành, luôn khuyến khích, động viên và tạo điều kiện để con phát triển tính kiên định.

Trẻ em phát triển tốt hơn về tính kiên định khi có sự hướng dẫn và hỗ trợ từ cha mẹ trong việc đối diện với thử thách. Điều này chứng minh rằng việc phụ huynh đồng hành cùng con, chia sẻ và lắng nghe các khó khăn mà trẻ gặp phải sẽ giúp các em trưởng thành một cách mạnh mẽ và kiên định hơn.